Chrapiesz? To może być choroba

Gdzie się badać?

Gdzie się badać?

Pracownia Snu mieści się w Szpitalu MSW w Kielcach przy ul. Ogrodowej 11. Polisomnografię wykonuje również Szpital Powiatowy w Busku - Zdroju. Obie placówki mają podpisany kontrakt z Narodowym Funduszem Zdrowia. Pierwszy krok to konsultacja pulmonologiczna, należy zgłosić się ze skierowaniem od lekarza podstawowej opieki zdrowotnej. Więcej o chrapaniu na www.pracowniasnu.pl

*Skąd się bierze chrapanie?
- Chrapanie jest dźwiękiem powstającym wskutek wibracji miękkich części gardła, głównie podniebienia miękkiego i języczka. Niekiedy drgania mogą także obejmować nagłośnię, migdałki, boczne części gardła. Chrapanie najczęściej pojawia się podczas snu w pozycji na plecach, u niektórych osób tylko po spożyciu alkoholu, leków nasennych, u palaczy tytoniu. Występuje także u osób otyłych lub z nadwagą, z problemami laryngologicznymi jak skrzywienie przegrody nosa, polipy nosa, przerost migdałków, małżowin nosa. Chrapią nie tylko mężczyźni, ale także kobiety.

*Czego jest oznaką?
- Chrapanie jest pierwszym objawem obturacyjnego bezdechu sennego (OBS). Ocenia się, że choroba ta dotyczy 4 proc. mężczyzn, głównie w wieku po 30 roku życia oraz 2 proc. kobiet, lecz według mnie dane te są niedoszacowane.

*Co to jest ten obturacyjny bezdech senny?
- Obturacyjny bezdech senny polega na występowaniu powtarzających się w czasie snu bezdechów i spłyceń oddychania. Bezdech to całkowite, a spłycenie to częściowe zamknięcie gardła podczas snu. Przerwy w dopływie powietrza do płuc w wyniku oporu na poziomie gardła powodują powtarzające się incydenty niedotlenienia, przyspieszenia czynności serca, znacznego wzrostu ciśnienia krwi nawet do 200mmHg, zaburzeń rytmu serca oraz nieuświadomione kilku-, kilkunastosekundowe wybudzenia tzw. mikrowybudzenia, które obserwuje się podczas zapisu fal mózgowych tj. elektroencefalogramu (eeg) w czasie badania polisomnograficznego. W takiej sytuacji sen nie przynosi odpoczynku, brak jest dostatecznej ilości snu głębokiego i snu fazy REM.

*Jakie są następstwa nieleczonego bezdechu sennego?
- Udowodniono, że obturacyjny bezdech senny powoduje zaburzenia w metabolizmie organizmu. Nieleczony może być przyczyną wielu poważnych chorób m.in. nadciśnienia tętnicze-go, choroby niedokrwiennej serca tzw. wieńcówki oraz zawału serca. Powodować może powstawanie arytmii serca (migotanie przedsionków, skurcze dodatkowe), cukrzycy. U wielu osób doprowadza do udaru mózgu, niewydolności serca i nerek. Najgroźniejszym powikłaniem, na szczęście rzadkim, jest zgon podczas snu.

*Kto choruje na bezdech senny?
- Na obturacyjny bezdech senny cierpią głównie osoby otyłe lub z nadwagą. Objawy występują w dzień i w nocy. Objawy nocne to przede wszystkich głośne nieregularne chrapanie czasami z zatrzymaniem oddechu. Niektórzy gwałtownie budzą się w nocy z uczuciem duszenia w gardle lub duszności z lękiem. Nadmierna potliwość, uczucie suchości w jamie ustnej, bóle w klatce piersiowej, kołatanie serca. Objawy dzienne to uczucie stałego zmęczenia, niewyspania, nadmierna senność w ciągu dnia. Pacjenci zasypiają w sytuacjach nużących np. podczas oglądania telewizji, na zebraniu, w kościele. W przypadku ciężkiego bezdechu pacjenci zasypiają w czasie rozmowy, a nawet podczas prowadzenia samochodu. Bezdech jest przyczyną spadku libido. Choroba, niezależnie od powikłań ze strony serca i innych narządów, może być powodem rozdrażnienia, nad-miernego zdenerwowania, konfliktów z otoczeniem, a nawet wypadków komunikacyjnych i w czasie pracy oraz utraty pracy.

*Jak rozpoznać obturacyjny bezdech senny?
- Jedynym badaniem, które może dać odpowiedź na pytanie czy tylko chrapiemy czy jesteśmy chorzy na bezdech senny, jest tzw. polisomnografia (PSG). Badanie wykonuje się w przy-stosowanych do tego celu salach -pracowniach snu, w których stworzone są warunki do wygodnego i spokojnego snu. Bada-nie trwa jedną noc, jest niebolesne. Polega na zapisywaniu faz snu, ruchów oddechowych klatki piersiowej i brzucha, ruchów kończyn, EKG, chrapania, przepływ powietrza przez usta i noc, pozycji ciała, saturacji przy pomocy malutkich czujników. Zakłada się je na głowę, palec i klatkę piersiową. Podczas badania nad pacjentem całą noc czuwa pielęgniarka. Badanie zapisywane jest w komputerze, a następnie lekarz dokładnie je ogląda i stawia diagnozę. O ciężkości choroby świadczy liczba bezdechów na godzinę snu.
Niekiedy wykorzystuje się urządzenia tzw. przesiewowe, które nie rejestrują pełnej polisomnografii, lecz tylko kilka jej od-prowadzeń np.: przepływ powietrza, ruchy klatki piersiowej, saturację, tętno, pozycję ciała, chrapanie. Pełna polisomnografia jest badaniem dostępnym tylko w kilku ośrodkach w Polsce. W Kielcach od 2004 r. mamy do dyspozycji takie urządzenie. `

*Dlaczego głównie chorują mężczyźni?
- Zdecydowaną przyczyną jest tu otyłość i sposób rozmieszczenia tkanki tłuszczowej. U panów tkanka tłuszczowa gromadzi się głównie na szyi, brzuchu. U kobiet bezdech pojawia się w związku z zaburzeniami hormonalnymi w okresie menopauzy. Bezdech występuje częściej u osób palących tytoń, spożywających alkohol przed snem. Może także towarzyszyć innym chorobom np. akromegalii, niedoczynności tarczycy. Nasilenie choroby wiąże się głównie z otyłością.

*Czy chorują tylko otyli?
- W zdecydowanej większości tak, lecz osoby o prawidłowej masie ciała także mogą mieć problemy w oddychaniu podczas snu. Chrapaniu i bezdechom sprzyjają problemy laryngologiczne np. skrzywienie przegrody nosa, deformacje po urazach nosa, polipy, powiększone migdałki. Niektórzy z nas mają genetycznie uwarunkowane zaburzenia dotyczące budowy twarzo-czaszki i gardła np. mała cofnięta żuchwa, duży język, długi wiszący języczek, tzw. "wąskie gardło". Z pewnością spanie w pozycji na wznak sprzyja zapadaniu się części miękkich gardła i chrapaniu. Podczas snu fizjologicznie dochodzi do wiotczenia mięśni w tym także mięśni utrzymujących drożność gardła. Dodatkowo alkohol, leki nasenne dodatkowo obniżaj napięcie mięśni.

*Jak postępować z chrapaczem?
- Podstawową sprawą jest wykluczenie choroby, a więc konsultacja laryngologiczna i wykonanie badania polisomnograficznego. W przypadku tzw. chrapania pierwotnego bardzo ważne jest utrzymanie odpowiedniej masy ciała, utrata nawet ok. 3 kg zmniejsza chrapanie. Spanie w pozycji na boku lub brzuchu. Unikanie picia alkoholu 3-5 godzin przed snem, zaprzestanie palenia tytoniu, leków nasennych. Skuteczność reklamowanych środków "na chrapanie" -plastrów, kropli nie została udowodniona, mają one efekt placebo. Pomocne mogą się okazać natomiast środki nawilżające błonę śluzową nosa. Najlepszą metodą leczenia chrapania i bezdechu jest stosowanie aparatu tzw. protezy powietrznej (CPAP), który zakłada się do snu. Aparat wdmuchuje powietrze do gardła przez maseczkę założoną na nos lub usta i nos eliminuje objawy. W pewnej grupie pacjentów stosuje się do snu aparaty ortodontyczne, wysuwające żuchwę. Aparaty te są częściowo refundowane przez NFZ. Oprócz operacji laryngologicznych można zastosować różne metody "utwardzania" podniebienia miękkiego.

*Dziękuję za rozmowę.