Nasza Loteria SR - pasek na kartach artykułów

Historia zaklęta w starej skrzyni. Unikatowe zdjęcia Jędrzejowa wreszcie zobaczyły światło dzienne

Przemysław CHECHELSKI [email protected]
Grzegorz Polak prezentuje negatywy ze swojej kolekcji.
Grzegorz Polak prezentuje negatywy ze swojej kolekcji. Przemysław Chechelski
Unikatowe zdjęcia Jędrzejowa, które przez dziesiątki lat skrywane były na strychu, wreszcie zobaczyły światło dzienne. Jest ich około... 3 tysiące! Wiele z nich zawierało materiał, za który wtedy można było iść do więzienia

Zobacz nieznane dotąd zdjęcia Jędrzejowa i okolic z początku XX wieku

Grzegorz Polak, jędrzejowski przedsiębiorca, postanowił pokazać światu unikatową kolekcję zdjęć
zapisanych na szklanych negatywach, przedstawiających Jędrzejów i okolice na początku dwudziestego wieku. Odziedziczył je kilka lat temu po swoim dziadku. Dotychczas tylko nieliczni wiedzieli o ich istnieniu. Jest to prawdopodobnie największa kolekcja szklanych negatywów w województwie świętokrzyskim.

Wszystko zaczęło się od pradziadka Grzegorza Polaka - Stanisława, absolwenta seminarium nauczycielskiego w Jędrzejowie, dyrektor gimnazjum. W czasie okupacji był on nauczycielem tajnych kompletów. Aresztowany przez gestapo przebywał w obozie koncentracyjnym w Oświęcimiu i Buchenwaldzie. Po wojnie był dyrektorem w jędrzejowskim Liceum Pedagogicznym. Był organizatorem pierwszej pracowni fizycznej oraz założycielem pierwszej biblioteki pedagogicznej w Jędrzejowie w roku 1918 roku. Żonaty był z Zofią z domu Dukwicz. Mieli dwoje dzieci Zbigniewa i Zofię. To właśnie Stanisław zapoczątkował w rodzinie Polaków pasję do fotografowania. Kontynuował ją jego syn Zbigniew.

DZIADEK I JEGO FOTOGRAFIE

- Dziadek Zbigniew ukończył szkołę podstawową oraz gimnazjum w Jędrzejowie, następnie dostał się na Akademię Sztuk Pięknych do Krakowa. Zdał pomyślnie egzaminy, ale musiał zrezygnować z tych studiów, ponieważ cześć profesorów nie wyraziła zgody na indywidualny tok nauki z uwagi na to, że był osobą zupełnie niesłyszącą. W wieku siedmiu lat zachorował na tak zwaną "Hiszpankę" i stracił słuch - opowiada Grzegorz Polak.

- Dziadek uczęszczał do bursy księdza Kuznowicza na ulicy Skarbowej 2 w Krakowie (obecnie Teatr Groteska). Zrzeszała ona młodzież umożliwiając zdobycie jej wykształcenia zawodowego oraz dbałość o wychowanie w duchu katolickim. W swoich zbiorach posiadam wiele zdjęć z Teatru Groteska z ówczesnymi aktorami. W teatrze bursy w okresie okupacyjnym występował Teatr Rapsodyczny, w którym pierwsze kroki stawiał Karol Wojtyła, późniejszy Papież Jan Paweł II - dodaje.

Dziadek pana Grzegorza w Krakowie uczył się także rzemiosła fotografii. Wykonał zdjęcia Sukiennic nocą, Pomnika Grunwaldzkiego... W 1931 roku wykonał zdjęcie swojej siostry Zosi Polak (Walnik), która klęczy przed kapliczką w Rabce, za które otrzymał nagrodę "Agfy".

- Przed wojną oraz w czasie okupacji razem z doktorem Sędkiem oraz doktorem Ruskiem rozpoczęli pracę w szpitalu w Jędrzejowie. Dziadek pracował jako intendent w kancelarii szpitala oraz w rentgenie szpitala aż do roku 1947. W tym też roku jędrzejowski fotograf, który posiadał zakład fotograficzny na ulicy Kościelnej namówił mojego dziadka, aby przejął jego wyposażenie z uwagi na wyjazd z Jędrzejowa. Dziadek zgodził się i tak zaczął pracować w rzemiośle - opowiada Grzegorz Polak.
OGROMNA KOLEKCJA
Jego babcia przed śmiercią poinformowała go, że na strychu jej domu w kufrze są stare zdjęcia. Poprosił, żeby się nimi zajął. - Fotografie te przez dziesiątki lat trzymane były w ukryciu. Wiele z nich zawierało materiał, za który można było iść do więzienia. Nikt więc tych zdjęć przez dziesiątki lat nie widział. Gdy cztery lata temu przywiozłem skrzynię do domu, zobaczyłem materiał, przy którym można było siedzieć dzień i noc bez przerwy - mówi Grzegorz Polak.

Jak twierdzi, w jego kolekcji jest około trzech tysięcy szklanych negatywów zawierających zdjęcia Jędrzejowa i okolic z okresu od początku dwudziestego wieku. Ma także kilkaset wywołanych fotografii.
- Trzy lata temu zakupiłem profesjonalny skaner fotograficzny. Około 1500 zdjęć już zeskanowałem. Pozostało drugie tyle. W fazie tworzenia jest strona internetowa, na której fotografie te zostaną zamieszczone - mówi Grzegorz Polak.

JEST NA NICH WSZYSTKO

Jak twierdzi, zdjęcia które posiada, przedstawiają między innymi szpital w trakcie budowy oraz okres jego pierwszych lat działalności. Fotografie przedstawiają między innymi pralnię szpitalną, jadalnię, sale zabiegowe, udokumentowane są nawet operacje.

Jest też wiele zdjęć zabytków Jędrzejowa. Ciekawostką jest panorama miasta wykonana w latach trzydziestych z dzwonnicy kościoła Świętej Trójcy w Jędrzejowie. Jest wiele zdjęć zbiorowych, między innymi przedstawiających maturzystów, strażaków, cały personel szpitala... Niektóre fotografie przedstawiają ochronkę dla dzieci, robotników, a nawet koniuszego z końmi hrabiego Lanckorońskiego.
Jedno z ciekawszych zdjęć przedstawia tablicę umieszczoną niegdyś w jędrzejowskim szpitalu, na której czytamy "Szpital ten nazwany imieniem Marszałka Józefa Piłsudskiego wykończył i oddał do użytku starosta Mateusz Korniak, przewodniczący wydz. powiat. Dla upamiętnienia jego zasług tę tablicę wdzięczni mieszkańcy Gmin Powiatu Jędrzejowskiego umieszczają w grudniu 1937 roku". - Co ciekawe ta tablica teraz jest odwrócona. Na odwrocie, na polecenie władz komunistycznych został umieszczony inny, propagandowy napis, który istnieje do tej pory - mówi Grzegorz Polak.

- Mam zdjęcia najwyższych osobistości powiatu. W zbiorze są dwie fotografie profesorów Uniwersytety Jagiellońskiego, którzy zostali zamordowani przez hitlerowców w 1939 roku. Dziadek był z nimi na pielgrzymce w Częstochowie i tam ich sfotografował. Jest fotografia, na której w rowie przy szpitalu leżą zwłoki poćwiartowanego człowieka, przy których Niemcy robili sobie zdjęcia. Są także fotografie przedstawiające synagogę w Wodzisławiu w latach jej świetności. Tego jest całe mnóstwo - zdradza Grzegorz Polak.

Dołącz do nas na Facebooku!

Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!

Polub nas na Facebooku!

Dołącz do nas na X!

Codziennie informujemy o ciekawostkach i aktualnych wydarzeniach.

Obserwuj nas na X!

Kontakt z redakcją

Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?

Napisz do nas!
Wróć na echodnia.eu Echo Dnia Świętokrzyskie