Premiera "Wesela" w Teatrze Powszechnym w Radomiu

Owacje po premierze.
(fot. Barbara Koś)

Nie zwietrzała nie tylko od czerwca. Jest wciąż żywa tak jak żywe jest "Wesele", powstałe ponad sto lat temu. Jesteśmy słabi, wpatrzeni w siebie, wobec wyzwań bezsilni. Chcemy zmienić przyszłość lecz pozostajemy w letargu.

Albo - miotamy się jak weselny Jasiek z biało czerwoną opaską na ręku wołając "Chyćcie broni…"! Ale przecież to właśnie Jasiek zawinił - zgubił Złoty Róg. To teraz dopiero się miota? Mądry Polak po szkodzie?

Pierwsze przedstawienie "Wesela" pokazane w czerwcu zaskoczyło. To nie jest wesele w bronowickiej chacie a w bloku, czy nawet ściślej - przed blokiem, bo na scenie tylko ściana z oknami.

I tylko Młodzi: - Kamil Woźniak i Magdalena Placek oraz Gospodarz są w strojach z Wyspiańskiego. Coś z tradycji musi zostać.

Reszta gości ma stroje współczesne, a Zosia (Katarzyna Dorosińska) i Haneczka (Klaudia Kuchtyk) nawet modne legginsy. Wywijają w nich taniec mocno erotyczny poglądając gdzieś w stronę drużbów "z pawimi piórami."

Wóda leje się w dużych dawkach. Alkoholik Nos to przecież jedna z postaci wiodących w tym "Weselu". Reżyser Mikołaj Grabowski, stawia rzecz jasno: na weselu pić trzeba. Dlatego już w pierwszej scenie wita nas ławeczka ("Ranczo"?), na której fertyczna babeczka, Klimina - Iwona Pieniążek), odkręca pół litra i nalewa sobie kielonka.

Prowadząc dialog z Radczynią - Joanna Jędrejek, ów kielonek zapełnia jeszcze kilka razy. Siedzący obok panowie też ale prym wiedzie Klimina, "po wójcie wdowa".

Za chwilę ławeczkę zapełniają Dziad - Wojciech Ługowski, Ojciec Włodzimierz Mancewicz, Jasiek - Adam Majewski, Gospodarz - Jarosława Rabenda , Czepiec - Marek Braun i kto tam się jeszcze nawinie. A połówka krąży gęsto. Przecież wesele.

Reżyser dawkuje weselne dialogi par zmuszając widza do pilnego śledzenia akcji. A to w oknie pojawia się Żyd - Piotr Kondrat, z którym Pan Młody zaczyna dialog: "przyszedł Mosiek na wesele…"

A to z drugiego okna wychyla się Rachela - Karolina Łękawa, która także z wysoka porozmawia za chwilę z Poetą - Łukasz Mazurek.

Światło wychwytuje kolejne pary wyłaniające się w różnych miejscach sceny pogrążonej w mroku. I niby mówi się za Wyspiańskim o niczym a w powietrzu coś narasta.

Narasta pora zmór, by wymęczonym weselnikom pojawiły się upiory z przeszłości. Najbardziej porusza rozmowa Szeli- Włodzimierz Mancewicz, z Dziadem.

I wreszcie upiór najważniejszy - Wernyhora - Piotr Kondrat.
Przestraszony Gospodarz zasłania się żoną w alkierzu. Na nic. To on otrzymuje Złoty Róg, którym powiedzie do walki.

I tu cichy dotąd Gospodarz wpada w amok. Wysyła Jaśka, by zwołał "chłopów z kosą" dając mu Złoty Róg. Krzyczy na zdumionych gości: "w pysk wam mówię litość moję"! - Ot szaleje- konstatuje Gospodyni - Izabela Brejtkop, przepraszając gości. Dodając całkiem już nie z wieszcza - zaraz będą lody.

Scenę w części drugiej przedstawienia wypełnia długi stół a la Ostatnia Wieczerza. Siedzą przy nim wszyscy bohaterowie. Pierwsze skrzypce gra Nos.. "-Chopin, gdyby jeszcze żył, toby pił…" konkluduje pijak.

Dialogi toczą się leniwie. Czy nawet nie zbyt leniwie? Głosy są tak ciche, że nikną w sali i nie wszystkie docierają do widowni. Aż chce się zawołać: forte!

Tymczasem jest piano, piano. Gość z lewej dialoguje z gościem z prawej, trzeci z piątym. To niedobrze, że nie wszystkich słychać. Cześć biesiadników śpi z głową na stole. Na tych można przynajmniej patrzeć.

Lecz nie uśpi nas ten bezwład. Kosy na sztorc już stoją.
Ktoś mówi, że trzeba iść. Gdzie? Po co? Z trudem dobudzony Gospodarz coś sobie przypomina. Co?
Za stół dosiada się nikomu nie znany Chochoł - Robert Mazurek - w stroju wagabundy czy mówiąc językiem współczesnym - hipstera. Letarg trwa. Coś będzie.

I jest. Wpada Jasiek, zziajany, bez Rogu.

- Już świtanie, już świtanie, tu trza bydłu paszę nieść ! Jakże ja se radę dam? Oni we śnie ja ino sam?

- Powyjmuj im kosy z rąk - radzi Chochoł.

I zaczyna się słynny chocholi taniec. Nutę i figurę podaje hipster. Lecz bohaterowie nie tańczą. Pchnięci przez Jaśka, z ułożonymi przez niego rękami, kołyszą się tylko miarowo za stołem. A obrotówka przenosi nas w inną izbę, w której na ławeczce grupa gości wali z gwinta w takt biesiadnej pieśni.

I tak w koło - kiwający się za stołem i pijący z ławki, kiwający się za stołem i pijacy z ławki.

A po widowni biega Jasiek w żołnierskim stroju, z biało czerwoną opaską krzycząc: "chyćcie koni! Chyćcie broni! Chyćcie broni! Czeka was Wawelski Dwór!"/ - Jaśku, myślimy, a uderz się i ty w pierś.

To bardzo przejmujący finał przedstawienia, jakiego dawno nie było na radomskiej scenie.
Jesteśmy słabi, wpatrzeni tylko w siebie, wobec wyzwań bezsilni. Chcemy zmienić przyszłość ale pozostajemy w letargu. Budzimy się na moment jak Gospodarz lecz zaraz tracimy szansę. I pijemy, pijemy, pijemy.

- Czasy się zmieniły. Ale diagnozowanie Polski na bazie "Wesela" nadal obowiązuje- mówił przed przedstawieniem Mikołaj Grabowski. - Pewne cechy polskości myśmy w sobie zahibernowali. One są niezmienne.

I to wynika z przedstawienia. Choć w porównaniu z czerwcowym spektaklem premierowemu zabrakło jakby dynamiki. Przeważa to piano, które sprawia, że słowa gubią się między sceną a widownią.

Zrzucam to na karb premierowej tremy, która zaginie w następnych przedstawieniach. Bo jest to spektakl doskonały i powinien go obejrzeć każdy rozumny człowiek.

-Wydaje mi się, że jest w "Weselu" coś odwiecznie polskiego - pisał w roku 2007 Jan Błoński. - Jeśli można tak powiedzieć - głębokie poczucie mentalności narodowej. Choć w gruncie rzeczy trudno byłoby mi wytłumaczyć dlaczego dzisiejszy widz nigdy się na "Weselu" nie nudzi.

(fot. Barbara Koś)

(fot. Barbara Koś)

(fot. Barbara Koś)

(fot. Barbara Koś)

(fot. Barbara Koś)