Po prostu niebo w... gębie. Receptury na klasztorne potrawy zdradza brat Sławomir Przywecki z klasztoru na Świętym Krzyżu [PRZEPISY]

- Jedzenie nigdy nie było najważniejszym elementem klasztornego życia - mówi ksiądz Wiesław Kowalewski, dyrektor pokamedulskiej Pustelni Złotego Lasu w Rytwianach, gdzie przywraca z zapomnienia życie codzienne kamedułów, także ich kuchnię. - Kuchnia klasztorna była prosta, oparta o dostępne, regionalne produkty, z przewagą warzyw i owoców, potraw mącznych, jaj. Mięso pojawiało się w niej rzadko, najczęściej jedzono ryby. Codzienne posiłki były proste, wręcz skromne. Lepiej jadano tylko na święta i przy okazji wizyt znacznych gości.

POLUB NAS na facebook.com/jedzenieizabawa

Przy klasztorach istniały gospodarstwa rolne, gdzie hodowano bydło, drób, warzywa i owoce, dlatego mnisi rozwinęli również przetwórstwo. W klasztornych kuchniach smażono powidła i konfitury, robiono przeciery, kiszonki i marynaty warzywne, wyrabiano masło i sery. Wiele zgromadzeń prowadziło własne herbaria (ogrody ziołowe), których plony służyły do produkcji ziołowych mieszanek i syropów.

Klasztorne kuchnie to dziś często muzea smaków, w których zachowały się potrawy sięgające korzeniami początków średniowiecza. Tak jest choćby w przypadku słynnego sera w zasmażce czy biszkoptów, które zawdzięczają swoją nazwę technologii wytwarzania: bis coctus - czyli dwukrotnie pieczony.

Niestety, wspólnoty zakonne nie prowadziły zapisków kulinarnych. Sekrety kuchni były przekazywane z mistrza na ucznia. Brat kuchmistrz dostawał do pomocy młodego kuchcika i przyuczał go do kuchennego rzemiosła jak mistrz czeladnika. Obowiązywała ustna tradycja. To dlatego w klasztornych bibliotekach nie zachowały się księgi z przepisami kucharskimi.

Przepisy misjonarzy oblatów ze Świętego Krzyża

Zupa krem z buraków czerwonych Składniki na 3-4 porcje:
200 g kości wołowych oraz drobiowych,
5 średniej wielkości buraków,
3 średnie marchewki,
2 pietruszki,
mały seler i por,
2 ziemniaki,
kwas buraczany,
3 litry wody. Sposób przygotowania: Na kościach ugotować wywar (gotować na wolnym ogniu co najmniej 50 minut), odszumować. Następnie w wywarze ugotować całe niekrojone warzywa (na małym ogniu), co najmniej 40 minut, aż będą zupełnie miękkie. Osobno ugotować obrane ziemniaki. Kości wyjąć. Warzywa rozdrobnić blenderem. Zagęścić zmiksowanymi ziemniakami, doprawić solą i pieprzem, do smaku i koloru kwasem buraczanym. Podawać z grzankami, posypaną zielonym koperkiem. Zupa krem szpinakowaSkładniki na 3-4 porcje:
200 g kości wołowych i drobiowych,
1 kg świeżego szpinaku (ewentualnie może być mrożony, ale w liściach, nierozdrobniony),
3 średnie marchewki,
2 pietruszki,
1 mały seler (proporcjonalnie do pietruszki),
1 średni por,
2 ziemniaki,
pół kostki masła,
śmietana do zupy,
3 litry wody,
sól, pieprz, ząbek czosnku. Sposób przygotowania: Na kościach ugotować wywar (tak samo jak do zupy krem z buraków), odszumować. W wywarze ugotować całe, niepokrojone warzywa oprócz ziemniaków (gotować na małym ogniu, co najmniej 40 minut do miękkości). Ziemniaki obrane ugotować osobno. Szpinak przesmażyć na maśle na patelni, aż trochę odparuje sok, dodać do zupy i zagotować. Kości wyjąć. Zupę rozdrobnić blenderem, zagęścić zmiksowanymi ziemniakami. Doprawić do smaku solą, pieprzem i drobno posiekanym czosnkiem. Wykładając do bulionówek dodać do każdej łyżeczkę śmietany. Podawać z grzankami z masełkiem czosnkowym. GzikSkładniki na 3-4 porcje:
600 g sera białego półtłustego
2 średnie cebule,
1 kg ziemniaków,
3 łyżeczki oleju lnianego lub rzepakowego,
śmietana lub jogurt naturalny,
sól,
koperek zielony. Sposób przygotowania: Ser rozrobić z jogurtem lub śmietaną, dodać posiekane w drobną kosteczkę cebule, wymieszać na jednolitą masę, doprawić solą do smaku. Ziemniaki wyszorować, ugotować w mundurkach. Odcedzić, wyłożyć na talerze rozcinając lekko na górze, posypać posiekanym koperkiem. Obok ułożyć pastę serową polaną łyżeczką oleju, który złagodzi ostry smak cebuli. Można podawać z kefirem lub zsiadłym mlekiem do picia. Wątróbka z cebulkąSkładniki na 3-4 porcje:
400 g wątróbki drobiowej,
2-3 cebule,
mąka,
sól, pieprz,
szczypta ziół prowansalskich,
zielona pietruszka. Sposób przygotowania: Wątróbkę wypłukać, usunąć żyłki, osączyć z wody, przyprawić solą, ziołami i pieprzem, oprószyć mąką. Smażyć na średnim ogniu, pod koniec dodać pokrojoną w cienkie plasterki cebulę i dosmażyć. Podawać posypane siekaną zieloną pietruszką.