Światowy Dzień Konsumenta. Jak Polacy postrzegają poziom swojej wiedzy na temat praw konsumenckich? „Zbyt często odpuszczamy"

– Prawa konsumenta i korzystanie z nich to jedno, ale możliwości wpływania na rynek korzystając z tych praw, to umiejętność, z której powinniśmy wszyscy korzystać – tłumaczy w rozmowie ze Strefą Biznesu Agnieszka Plencler, prezeska Forum Konsumentów, przy okazji Światowego Dnia Konsumenta, który obchodzony jest co roku 15 marca. – Są to możliwości, które wynikają bezpośrednio z naszych praw.

Jak tłumaczy, pierwszą i najważniejszą możliwością jest nasz portfel. – Mój portfel, mój głos, czyli ja decyduję, komu zostawię swoje pieniądze, ponieważ relacja kupna nie jest jednostronna – podkreśla i wyjaśnia, że skoro od kogo coś kupiliśmy, to zostawiliśmy mu swoje pieniądze i tak naprawdę to od konsumentów zależy, które marki będą rosnąć, a które powoli będą odchodziły w zapomnienie.

– W skali grupy konsumentów, a są nas miliony, nie zdajemy sobie sprawy z tego jak wile możemy znaczyć na tym rynku, a nie tylko biernie kupować i kierować się wyłącznie ceną, która jednak cały czas jest dominującym kryterium wyboru produktu i usług – wyjaśnia.

Plencler przyznaje w rozmowie z nami, że mamy kilka przykładów marek na świecie, których bojkot konsumencki dotyczy. – Wojna na Ukrainie również pokazała, że konsumenci potrafią się poirytować czy zdenerwować na marki, które dalej prowadzą swoją działalność na rynku rosyjskim – mówi i przypomina, że w Polsce dotyczyło to jednego z marketów budowlanych. Jednak wyniki pokazały, że ten bojkot nie do końca był skuteczny.

– Wizerunkowo marka byłą przedstawiana w negatywnym świetle, natomiast jej wyniki sprzedażowe po czasie bardzo szybko się wyrównały – mówi. – W takich bojkotach nie do końca jesteśmy konsekwentni, jako konsumenci – dodaje.

Prezeska Forum Konsumentów zaznacza, że wydaje nam się, że znamy prawa konsumenta, natomiast w pogłębionych badaniach, tylko około 20 proc. Polaków rzeczywiście zna te prawa. – Czasami coś nam się obija o uszy: reklamacja, gwarancja, czy prawo do zwrotu. Natomiast najczęściej weryfikujemy te prawa i interesujemy się nimi, kiedy ich tak naprawdę potrzebujemy, czyli w momencie, w którym musimy coś zareklamować lub chcemy zwrócić dany produkt i dopiero wtedy zaczynamy szukać tych informacji i wtedy dowiadujemy się jakie prawa nam przysługują – wyjaśnia.

Jak wynika z najnowszego badania przeprowadzonego na panelu Ariadna, większość Polaków (62 proc.) ocenia poziom swojej wiedzy jako średni. Ponadto nieco więcej osób ocenia swoją wiedzę jako dużą (23 proc.), niż małą (15 proc.). Wyraźnie lepiej własną wiedzę oceniają osoby z wykształceniem wyższym (31 proc. uważa, że ma dużą wiedzę), niż średnim (20 proc.) i podstawowym (10 proc.).

– Przeprowadzone badania pokazały, że większość respondentów ocenia swoją wiedzę na poziomie średnim i porównywalnym do wiedzy innych Polaków. Widać również duże różnice w zależności do wykształcenia – zdecydowanie więcej osób z wykształceniem wyższym postrzega swoją wiedzę na temat praw konsumenckich jako dużą i jeszcze więcej jako większą niż innych Polaków – komentuje wyniki prof. Dominika Maison.

Jak podkreśla, wskaźniki wiedzy obiektywnej (indeks wiedzy konsumenckiej) potwierdzają, że nie są to tylko przekonania, ale mają one przełożenie na rzeczywistość. – W pytaniach o znajomość konkretnych praw osoby z wyższym wykształceniem wypadają zdecydowanie lepiej niż te z niższym. Widać tu, podobnie jak w przypadku wiedzy finansowej, że nawet jeżeli w trakcie edukacji nie była przekazywana konkretna wiedza (tu z zakresu praw konsumenckich), to jednak wykształcenie jest zasobem, który pomaga w nabywaniu wiedzy w oparciu o doświadczenia życiowe i sprzyja poszukiwaniu informacji, które mogą chronić konsumenta – tłumaczy.

– Wskaźnik obiektywnej wiedzy konsumenckiej pokazał, że osoby młode (przede wszystkim w wieku 18-25 lat) mają najniższą wiedzę na temat praw konsumenckich – podkreśla prof. Maison. – Wynik ten jest niepokojący, gdyż pokazuje, że młodzi ludzie, którzy wchodzą w dorosły świat i samodzielnie wydają zarabiane przez siebie pieniądze są bardzo narażeni na negatywne skutki niekorzystania z przysługujących im praw – dodaje.

– Niestety często odpuszczamy, cały czas pokutuje stereotyp, że to jest nasza mała sprawczość, że będzie to długo trwało. Natomiast te procesy obecnie są dużo prostsze i jako konsumenci możemy naprawdę dużo więcej, niż nam się wydaje – podkreśla z kolei Plencler.