Podziel się życiem po życiu

Mimo, że mamy dobrą ustawę, nie ma żadnych przeciwwskazań natury etycznej i moralnej, w Polsce wciąż pobiera się zbyt mało narządów do przeszczepów. Ludzie śmiertelnie chorzy czekają na drugie życie, niektórzy nie doczekują się nigdy. Dlatego w naszym regionie ludzie, po przeszczepie, którzy dostali drugie życie, rozpoczęli kampanię społeczną, która ma uświadomić, że nie warto zabierać swoich organów do nieba, bo są potrzebne tutaj, na ziemi.

Jerzy Pyrek, prezes Stowarzyszenia Osób z Niewydolnością Nerek "Sztuczna Nerka" w Kielcach cztery lata temu przeszedł przeszczep nerki, wcześniej przez wiele lat był dializowany. Dla niego i wielu innych osób nerka, którą dostał od zmarłego człowieka, była przepustką do drugiego życia.

- To jest coś fantastycznego móc cieszyć się każdym dniem - mówi. - Mogę aktywnie, normalnie żyć, pracować zawodowo, uprawiać sport, który jest nawet wskazany dla ludzi po przeszczepie. Mogę jeździć na rowerze, pływać, jeździć na nartach, łyżwach, biegać, chodzić po górach. Wcześniej, zanim dostałem drugie życie, nie żyłem nawet połową tej energii.

Razem z przyjaciółmi ze Stowarzyszenia, ludźmi, którzy są już po przeszczepie nerki, albo czekają na niego, rozpoczął kampanię społeczną w województwie świętokrzyskim, która ma przekonać ludzi, że warto być altruistą i dzielić się życiem.

Pierwszym elementem kampanii była zorganizowana w ubiegłym tygodniu konferencja dla lekarzy, na której znani specjaliści z dziedziny transplantologii mówili o tym jak wygląda sytuacja w Polsce i na świecie.

Medycyna mówi: tak

Doktor Andrzej Kobryń, chirurg transplantolog z 25 letnim stażem z Kliniki Chirurgii Ogólnej i Transplantacyjnej Szpitala Klinicznego Dzieciątka Jezus Akademii Medycznej w Warszawie, na pytanie czy warto przeszczepiać narządy, bez namysłu odpowiada:

- Zawsze tak. W przypadku przeszczepu nerki, to uwalnia chorego od dializ, na które musi jeździć trzy razy w tygodniu, spędzać tak wiele godzin, cierpieć z powodu osłabienia, niedokrwistości, nieregularnej pracy serca - tłumaczy. - Na świecie żyją ludzie z nerkami przeszczepionymi 15-20 lat temu, które wciąż funkcjonują. Wykonuje się już kilka przeszczepów nerek u jednego chorego, jeśli poprzednie nie funkcjonują dobrze. Barierą nie jest wiek chorego, ani dawcy. Najmłodszy człowiek, któremu przeszczepiono nerkę miał sześć miesięcy. Najstarszy 79 lat i otrzymał nerkę od 80 - letniego dawcy. Przeszczep się przyjął i funkcjonuje od kilku lat.

Podkreślał, że podobnie wygląda sytuacja w przypadku przeszczepów wątroby i serca. - Transplantacja jest zawsze tańsza od leczenia chorego z niewydolnością nerek.

Dr Karol Wierzbiński z Instytutu Kardiologii Kliniki Chirurgii Serca, Naczyń i Transplantologii Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie przyznaje, że lubi ten moment kiedy patrzy jak przyszyte nowe serce zaczyna pracować u drugiego właściciela.

- W Polsce milion osób cierpi na niewydolność serca. Rokowania w tej chorobie, podobnie jak w przypadku epidemiologii chorób nowotworowych, są niedobre. Chorych będzie przybywać - mówił. - Im wcześniej dostaną nowe serca, tym lepiej dla nich. Pacjent kwalifikowany do przeszczepu nie może być za bardzo chory. Pamiętam 18-letniego chłopaka, który dotarł do naszej kliniki bardzo późno. Co godzinę trzeba było podawać mu ampułkę adrenaliny, żeby nie umarł. Zastanawialiśmy się, czy w jego przypadku przeszczep w ogóle ma sens. Dziś, po transplantacji serca, jest królem dyskotek. Po 10 latach po przeszczepie serca przeżywa połowa pacjentów. Połowa umiera. Jeśli ktoś pyta, czy warto, ja ciągle mam przed oczami tego chłopaka, który co pół godziny prawie umierał.

Kościół popiera transplantacje

Swoje poparcie dla idei transplantacji wyraża także kościół katolicki. Jan Paweł II o transplantacji wyraził się tak podczas kongresu w 1991 r. w Rzymie: "...Wraz z nadejściem ery przeszczepiania narządów, która rozpoczęła się od przetoczeń krwi, człowiek znalazł sposób na darowanie siebie, ze swego ciała i krwi, aby innych ludzi utrzymać przy życiu... Transplantacja zakłada uzyskanie wcześniejszej, jasno wyrażonej, dobrowolnej i w pełni świadomej zgody dawcy lub kogoś kto prawnie dawcę reprezentuje, zwykle najbliższych krewnych, na darowanie, bez wynagrodzenia części swego ciała dla przywrócenia zdrowia lub lepszej jakości życia innej osobie... wyraża nasze powołanie do miłości i wspólnoty człowieczej."

Katechizm Kościoła Katolickiego mówi w rozdziale 2296, że przeszczep narządów zgodny jest z prawem moralnym, jeśli fizyczne i psychiczne niebezpieczeństwa, jakie ponosi dawca, są proporcjonalne do pożądanego dobra biorcy. Oddawanie narządów po śmierci jest czynem szlachetnym i godnym pochwały; należy do niego zachęcać, ponieważ jest przejawem wielkodusznej solidarności.

Moralnie nie do przyjęcia jest pobranie narządów, jeśli dawca lub jego bliscy, mający do tego prawo, nie udzielają na to wyraźnej zgody. Jest rzeczą moralnie niedopuszczalną bezpośrednie powodowanie trwałego kalectwa lub śmierci jednej istoty ludzkiej, nawet gdyby to miało przedłużyć życie innych osób.

- Darowanie swoich organów po śmierci jest aktem najwyższego miłosierdzia i miłości bliźniego - tłumaczył ksiądz Jan Jagiełka, dyrektor Domu dla Niepełnosprawnych w Piekoszowie podkreślając, że coraz częściej hierarchowie kościoła katolickiego w Polsce włączają się w promowanie idei darowania organów po śmierci. Listy duszpasterskie w tej sprawie wydali już biskupi diecezji zielonogórsko-gorzowskiej, bielsko-żywieckiej i archidiecezji lubelskiej, a także krajowy duszpasterz służby zdrowia.

Lekcje altruizmu

Jerzy Pyrek ze Stowarzyszenia Osób z Niewydolnością Nerek "Sztuczna Nerka" zamierza w ramach kampanii przeprowadzać specjalne lekcje w klasach maturalnych w szkołach średnich w naszym regionie. Akcję zaakceptował świętokrzyski kurator oświaty. W lekcjach, które na początku rozpoczną się za kilka tygodni w Kieleckich liceach będą również uczestniczyli lekarze z krakowskiego ośrodka transplantologii. - Chcemy też zaangażować do naszej idei katechetów, księży kapelanów w szpitalach. Wierzę, że to przyniesie efekty - mówi.

Kiedy można dokonać pobrania?

Ustawa o pobieraniu, przechowywaniu i przeszczepianiu komórek, tkanek i narządów

Art. 4. 1. Komórki, tkanki i narządy mogą być pobierane ze zwłok ludzkich w celach diagnostycznych, leczniczych, naukowych i dydaktycznych.

2. Komórki, tkanki lub narządy ze zwłok ludzkich mogą być pobierane również w czasie sekcji zwłok dokonywanej na podstawie odrębnych przepisów.

Art. 5. 1. Pobrania komórek, tkanek lub narządów ze zwłok ludzkich w celu ich przeszczepienia można dokonać, jeżeli osoba zmarła nie wyraziła za życia sprzeciwu.

2. W przypadku małoletniego lub innej osoby, która nie ma pełnej zdolności do czynności prawnych, sprzeciw może wyrazić za ich życia przedstawiciel ustawowy.

3. W przypadku małoletniego powyżej lat szesnastu sprzeciw może wyrazić również ten małoletni.

Kiedy nie można dokonać pobrania?

Art. 6. 1. Sprzeciw wyraża się w formie:

1) wpisu w Centralnym Rejestrze Sprzeciwów na pobranie komórek, tkanek i narządów ze zwłok ludzkich;

2) oświadczenia pisemnego zaopatrzonego we własnoręczny podpis;

3) oświadczenia ustnego złożonego w obecności co najmniej dwóch świadków, pisemnie przez nich potwierdzonego.

2. O dokonaniu wpisu sprzeciwu w centralnym rejestrze sprzeciwów lub o jego wykreśleniu niezwłocznie zawiadamia się przesyłką poleconą osobę, której sprzeciw dotyczy, lub przedstawiciela ustawowego takiej osoby.

3. W centralnym rejestrze sprzeciwów zamieszcza się następujące dane osoby, której sprzeciw dotyczy:

1) imię i nazwisko;

2) datę i miejsce urodzenia;

3) numer PESEL, jeżeli posiada;

4) adres i miejsce zamieszkania;

5) datę oraz miejscowość, w której sprzeciw albo jego cofnięcie zostały sporządzone;

6) datę wpłynięcia sprzeciwu albo datę wpłynięcia zgłoszenia o wykreślenie wpisu sprzeciwu.

6. Informacji o tym, czy sprzeciw danej osoby jest umieszczony w centralnym rejestrze sprzeciwów udziela się niezwłocznie po otrzymaniu pytania od lekarza zamierzającego dokonać pobrania lub osoby przez niego upoważnionej.

7. Centralny rejestr sprzeciwów prowadzi Centrum Organizacyjno-Koordynacyjne do Spraw Transplantacji "Poltransplant".

Art. 8. 1. Jeżeli zachodzi uzasadnione podejrzenie, że zgon nastąpił w wyniku przestępstwa, pobrania komórek, tkanek i narządów można dokonać po uzyskaniu od właściwego prokuratora informacji, że nie wyraża sprzeciwu wobec zamiaru pobrania komórek, tkanek i narządów, a gdy postępowanie jest prowadzone przeciwko nieletniemu - stanowiska sądu rodzinnego.

Kiedy człowiek umiera?

Art. 9. 1. Pobranie komórek, tkanek lub narządów do przeszczepienia jest dopuszczalne po stwierdzeniu trwałego nieodwracalnego ustania czynności mózgu (śmierci mózgu).

4. Trwałe nieodwracalne ustanie czynności mózgu stwierdza jednomyślnie komisja złożona z trzech lekarzy, posiadających specjalizację, w tym co najmniej jednego specjalisty w dziedzinie anestezjologii i intensywnej terapii oraz jednego specjalisty w dziedzinie neurologii lub neurochirurgii.