Dawniej święciliśmy inaczej

- Za moich młodych czasów święciło się kopę jaj, słoninę, ser, ocet, masło, chleb, ziemniaka i boczek - wspomina Anna Rzeszut, Lasowiaczka z Baranowa Sandomierskiego. Dziś jest inaczej, ale są ludzie, którzy przypominają o dawnych tradycjach wielkanocnych naszego regionu.

Przed Wielką Sobotą mieszkańcy naszych miast podobnie jak większość Polaków szykują koszyki z pokarmami do święcenia, które postawią na wielkanocnym stole. Początki tego chrześcijańskiego obrzędu w Polsce sięgają XIV wieku. Najpierw święcono tylko chlebową figurkę baranka. Potem dodawano kolejno ser, masło, ryby, olej, pokarmy mięsne, ciasto i wino. Na końcu wielkanocny kosz został uzupełniony dużą liczbą jajek.

- Kiedyś do święcenia mieliśmy duże kosze z dwoma uszami, żeby te 60 jaj się zmieściło. Niektórzy zawijali pokarmy w płachtę i nieśli na plecach. Musiało wszystkiego wystarczyć dla całej rodziny - opowiada Anna Rzeszut, Lasowiaczka z Baranowa Sandomierskiego.

Czym i na jaki kolor barwić jaja?

Czym i na jaki kolor barwić jaja?

Kraszankami, malowankami i byczkami nazywa się jaja barwione na jeden kolor, bez nanoszenia wzorów. Dawniej barwniki otrzymywano zwykle z roślin. Na kolor żółty i brązowy barwią się jaja gotowane w łuskach cebuli, na kolor brunatny - w wywarze z kory dębu, fioletowy - w listkach kwiatu czarnej malwy, zielony - w listkach jemioły lub młodego żyta, pomarańczowy - w krokusie, a na czarny - w korze z olchy.

TRZEBA DBAĆ O TRADYCJĘ

Dzisiaj w koszykach niesionych do poświęcenia znaleźć można niemal wszystko, byle było dużo i kolorowo. Mieszkańcy naszego regionu już samą wiklinę barwnie dekorują w ptaszki, jajka i zajączki. W Gimnazjum numer 1 w Tarnobrzegu uczniowie na wielkanocnych warsztatach zrobili ponad 100 koszyków. - Warsztaty zorganizowaliśmy z potrzeby pielęgnowania tradycji. Zależało nam, aby w koszykach znalazły się typowe pokarmy, które od zawsze były szykowane na święconkę - mówi Aneta Majka, nauczyciel plastyki w tarnobrzeskim Gimnazjum numer 1.

BEZ PRZYPADKU

Dobór potraw w koszyku nigdy nie był przypadkowy. Każdy produkt symbolizuje co innego. - Jajko jest dowodem odradzającego się życia, zwycięstwa nad śmiercią - mówi ojciec Michał Stępień, dominikanin z tarnobrzeskiego klasztoru. - Sól daje smak potrawom, bez niej nie ma życia - informuje.

Chleb jest podstawowym produktem spożywczym, symbolizuje dobrobyt i pomyślność. Wędlina ma zapewnić zdrowie i płodność, ale także dostatek. Ser wyrażą przyjaźń zawartą między człowiekiem, a siłami przyrody. Jest także gwarancją rozwoju zwierząt hodowlanych. Chrzan to siła fizyczna. Nie trzeba zapominać o domowym cieście, które oznacza umiejętność i doskonałość.

Zestaw produktów niesionych w dzień przed Wielkanocą do kościoła się zmniejszał, aż pozostało siedem, które obowiązują do dziś. Potraw w koszyku oczywiście może być więcej, ale tych nie powinno w nim zabraknąć.

PISANKI TO PODSTAWA

Mieszkańcy naszego regionu nie wyobrażają sobie koszyka bez kolorowych pisanek. - Na warsztatach zdobiliśmy jajka robiąc pisanki, malowanki, kraszanki, nalepianki. Malowaliśmy na nich gwiazdki, krzyżyki, figury geometryczne i rośliny z kultury lasowiackiej - mówi Aneta Majka.

Mimo że dawniej nie było przyborów do malowania jajek, to Lasowiacy sobie doskonale bez nich radzili. Używali najstarszej techniki, tak zwanego batiku.
- Babcia nauczyła mnie malowania roztopionym woskiem. Robiłyśmy z pudełek lejek i tak wosk rozprowadzałyśmy po jajku, tworząc różne wzory - mówi Anna Rzeszut.