Czarna legenda „Łupaszki”. Dyskusja w Kielcach

- Głównym tematem z jakim zmierzymy się na pierwszym z kilku spotkań w ramach cyklu „Kłopoty z historią” będzie postać majora [pośmiertnie awansowany do stopnia podpułkownika – redakcja] Zygmunta Szendzielarza „Łupaszki”, który został oskarżony o zbrodnie popełniane na ludności cywilnej Wileńszczyzny. Chcemy zmierzyć się z mitami, które zostały wytworzone przez komunistyczną propagandę i skoncentrować się na przyczynach kultywowaniu narracji z czasów Polskiej Rzeczpospolitej Ludowej. Będziemy rozmawiali także o tym, czy w oddziałach podziemia działającego po 1945 roku, były osoby, które dopuszczały się czynów niegodnych oraz dlaczego tak duża liczba żołnierzy z rozwiązanej Armii Krajowej pozostała w konspiracji – zaznacza naczelnik Delegatury Instytutu Pamięci Narodowej w Kielcach, doktor Dorota Koczwańska-Kalita.

Na spotkanie udało się zaprosić eksperta zajmującego się problematyką podziemia antykomunistycznego. – Doktor Tomasz Łabuszewski to wybitny badacz partyzantki po 1945 roku. Ma na swoim koncie wiele publikacji na ten temat, w tym także poświęcone 5. Brygadzie Wileńskiej Armii Krajowej, której przewodził major Zygmunt Szendzielarz „Łupaszka” – wyjaśnia doktor Koczwańska-Kalita.

Kierująca działaniami kieleckiego Instytutu Pamięci Narodowej dodaje także, że na dyskusję zaprasza wszystkich mieszkańców miasta, także przeciwników nadania imieniem „Łupaszki” jednego z kieleckich rond. – Debata będzie otwarta dla wszystkich, każdy będzie mógł zadać pytanie, nawet te najbardziej kontrowersyjne. Niektóre z zarzutów przypisywanych majorowi Szendzielarzowi nie zostało potwierdzonych dokumentami. Często operuje się kwestiami wyrwanymi z szerszego kontekstu. Liczymy, że uda nam się jasno i precyzyjnie wyjaśnić wszelkie kontrowersje i przekonać największych oponentów – kończy naczelnik kieleckiej Delegatury Instytutu Pamięci Narodowej.

Przypomnijmy, że decyzją kieleckiej rady miejskiej z 15 września 2016 roku, major Zygmunta Szendzielarza „Łupaszki” został patronem ronda w Kielcach. Wywołało to bardzo duże emocje. Część kieleckich radnych oskarżała go o „zabijanie litewskich dzieci”, opierając się na ustaleniach publikacji Pawła Rokickiego. – Są opracowania Instytutu Pamięci Narodowej, z których wynika, że „Łupaszka” odpowiada za wydanie rozkazu, w wyniku, którego zginęło 70 osób cywilnych. Jest to praca naukowca, powstała na podstawie dokumentów. Czy znowu nie stanie się tak, że za 10, 20, 30 lat będziemy kwestionować patrona. Chciałabym uniknąć tego, że kiedyś ktoś będzie odsądzał od czci i wiary żołnierzy wyklętych. Jeśli nasz głos będzie przeciw, to nie przeciw wyklętym, ale tej sytuacji – mówiła podczas obrad radna Agata Wojda z Platformy Obywatelskiej.

Podobnego zdania był przedstawiciel Sojuszu Lewicy Demokratycznej, Marcin Chłodnicki. – Kopiemy kolejne rowy między mieszkańcami. Nie chcę, aby za kilka żebyśmy znowu musieli zmieniać nazwy tym rondom. Ta postać jest kontrowersyjna. Nawet przez kolegów z Armii Krajowej był nazywany zbrodniarzem wojennym – wyjaśnił radny.

Mimo burzliwych obrad, ostatecznie 13 radnych było „za”, a 8 „przeciw”. Nadanie imieniem „Łupaszki” kieleckiego ronda jest częścią procesu dekomunizacji wynikającego z przyjętej, przez sejm ustawy w kwietniu 2016 roku. Zobowiązuje ona samorządy do usuwania nazw ulic oraz placów propagujących systemy totalitarne.

Początek dyskusji z udziałem doktora Tomasza Łabuszewskiego z Instytutu Pamięci Narodowej w Warszawie, we wtorek 25 października o godzinie 17, w Centrum Edukacyjnym Instytutu Pamięci Narodowej „Przystanek Historia” przy ulicy Warszawskiej 5 (dawny salon Empik) w Kielcach.