Najwyższa Izba Kontroli o Świętokrzyskim Parku Narodowym: „Nieuprawnione okrojenie”

O teren na Łyścu przy aprobacie władz Świętokrzyskiego Parku Narodowego zabiegali zakonnicy, w czym sekundowali im niektórzy politycy. Okrojeniu parku narodowego przeciwstawiali się przyrodnicy, popierali ich naukowcy, między innymi z Polskiej Akademii Nauk.

Ostatecznie rząd zadecydował wyłączyć z terenu Świętokrzyskiego Parku Narodowego 1,3 hektara przy klasztorze. Obecnie teren ten jest w gestii Starostwa Powiatowego w Kielcach, które może dokonać po przeprowadzeniu odpowiedniej procedury przekazania terenu zakonnikom.

Taka decyzja otwiera między innymi drogę choćby do inwestowania w tym miejscu.

Sprawę zbadała Najwyższa Izba Kontroli. W zasadzie powtórzyła wszystkie argumenty, jakimi posługiwali się przyrodnicy. Zdaniem Najwyższej Izby Kontroli wyłączenia z obszaru Świętokrzyskiego Parku Narodowego trzech działek dokonano, choć nie było ku temu ustawowych podstaw. Ustawa o Ochronie Przyrody stanowi, że likwidacja lub zmniejszenie obszaru parku narodowego może nastąpić wyłącznie, gdy dany obszar bezpowrotnie utracił wartości przyrodnicze i kulturowe.

"W trakcie prac nad projektem rozporządzenia minister właściwy do spraw środowiska nie wykazał zaistnienia tej przesłanki wobec planowanego do wyłączenia z obszaru ŚPN terenu, co Najwyższa Izba Kontroli oceniła negatywnie (…) Resort podczas prac legislacyjnych argumentował, że ŚPN nie ulegnie zmniejszeniu, albowiem do jego obszaru planowanie jest włączenie innych działek o łącznej powierzchni 62,5 hektara. Zdaniem NIK, takie podejście może doprowadzić do wystąpienia niebezpiecznego precedensu, bowiem pod pretekstem powiększenia granic parku narodowego będzie możliwie wyłączanie z jego granic obszarów cennych przyrodniczo i kulturowo"

- czytamy w raporcie.

Najwyższa Izba Kontroli podkreśla, że w raporcie z konsultacji publicznych i opiniowania projektu rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie Świętokrzyskiego Parku Narodowego podano, że nieruchomości na Świętym Krzyżu w pełni zachowały wartości kulturowe, co zostało potwierdzone wpisem do rejestru zabytków oraz ustanowieniem przez Prezydenta Polski pomnika kultury na tym obszarze.

Zdaniem Najwyższej Izby Kontroli nieprawidłowo przebiegał proces opiniowania i konsultacji publicznych projektu rozporządzenia. Na dodatek minister środowiska nie sprawował właściwie nadzoru nad działalnością parku narodowego. Do zakończenia kontroli nie ustanowił dla niego planu ochrony, choć ustawowy termin na jego sporządzenie upłynął w listopadzie 2018 roku. Zamiast tego ustanawiał zadania ochronne dla Świętokrzyskiego Parku Narodowego poprzez zarządzenia. W dwóch zarządzeniach informacje były nierzetelne. Wskazano w nich nieistniejące szlaki turystyczne i ścieżki edukacyjne, a jako jeden ze sposobów ochrony czynnej ekosystemów na obszarach ochrony krajobrazowej wskazano planowane usunięcie drzew i krzewów na terenie przewidzianym pod budowę nowego centrum edukacyjnego. Dane dotyczące limitów osób mogących jednocześnie przebywać w miejscach udostępnianych były rozbieżne z danymi zawartymi w opracowaniu eksperckim.

Na koniec Najwyższa Izba Kontroli wniosła do premiera o ponowne włączeniu w granice parku terenu należącego do Skarbu Państwa, tworzącego enklawę Święty Krzyż.