Paweł Kwietniewski: Nowe wyzwania podatkowe i prawne dla samorządów

Jakie zmiany czekają samorządy w 2024 roku?
W mojej ocenie będzie to rok wyzwań w przestrzeni prawnej i podatkowej, ale również organizacyjnej. Przed nami wprowadzenie systemu e-Faktur i Krajowego Systemu e-Faktur (KSeF). Gdybyśmy skupili się tylko na zagadnieniu e-Faktur, to byłby to temat do rozważań administratorów sieci informatycznych i dostawców oprogramowania. Jednak wprowadzenie KSeF wpłynie na szereg osób i procesów funkcjonujących w JST.

Czym jest Krajowy System e-Faktur (KSeF)?
KEeF to scentralizowana platforma, zarządzana przez Ministerstwo Finansów, która daje możliwość wprowadzenia faktury do obrotu prawnego. Cały obrót faktur, który obecnie odbywa się na linii gmina/powiat – kontrahent, za pośrednictwem przesyłek pocztowych, czy drogi e-mailowej, zostanie zastąpiony jednym narzędziem, czyli Krajowym Systemem e-Faktur.

Dlaczego to może być trudne dla samorządów?
Już samo wyłączenie sprzedaży konsumenckiej z zakresu stosowania e-faktur tworzy pewien dualizm. Samorząd będzie musiał prowadzić KSeF dla przedsiębiorców i innych kontrahentów oraz wystawiać tradycyjne faktury/rachunki dla osób fizycznych. Kolejny aspekt to różnica w definicji samej faktury, która stanie się nią dopiero po przydzieleniu numeru KSeF. Termin zapłaty faktury przesłanej przez KSeF będzie biegł od momentu otrzymania dokumentu w systemie. Dla uznania, że faktura została odebrana przez nabywcę, nie jest konieczna jej akceptacja w systemie po stronie nabywcy.

Kolejny aspekt to alokacja wydatków w ramach JST. Potwierdzenia dokonania zakupów związanych z potrzebami sołtysów, kół gospodyń wiejskich, organizacji pozarządowych, zakupem paliwa, wydatkami pracowniczymi będą przesyłane bezpośrednio w KSeF. To utrudni przypisywanie tych wydatków do poszczególnych działów, rozdziałów i paragrafów budżetowych. System będzie miał możliwość nadawania wewnętrznych identyfikatorów, ale będzie to zależało od wystawcy faktury – nadanie numeru/kodu id nie będzie obligatoryjne. Różne jednostki organizacyjne gminy m.in. GOPS będą pod jednym systemem KSeF.

Po co zostało wdrożone takie rozwiązanie?
PK: To kolejny krok w celu uszczelnienia luki vat oraz zwiększenia kontroli organów skarbowych. Wysokość kar za brak wystawienia e-faktury to nawet 100 % podatku wskazanego na fakturze. Kary mają być nakładane już od 1 stycznia 2025 roku.

KSeF i E-Faktury to wyzwania, dostrzega Pan również szanse dla gmin i powiatów? Środki strukturalne i KPO zostaną przecież odblokowane.
Obecnie pracuje w zespole dotyczącym Efektywności Energetycznej, w ramach przedsiębiorstwa z branży finansowej. Dotychczas jednostki samorządu terytorialnego montowały instalacje fotowoltaiczne na dachach budynków gmin, świetlic i szkół. Wkrótce wkroczymy w nowy etap dynamicznego wdrażania umów EPC (Energy Performance Contracting).

Czy wdrożenie EPC będzie dla samorządów równie skomplikowane jak RODO czy KSeF?
EPC to umowa miedzy podmiotem publicznym a dostawcą usług (firma ESCO), związana ze zużyciem energii, określająca realizację świadczeń energetycznych, ale dotycząca też finansowania i spłaty inwestycji. Wysoki koszt energii w Polsce daje ogromny potencjał do wykorzystywania modelu EPC. Podsumowując, samorząd może spłacać zakupione urządzenia np. nowoczesne oświetlenie uliczne z oszczędności wygenerowanych na kosztach energii i dalej oszczędzać na zainstalowanym sprzęcie.

Wciąż rosnące koszty energii elektrycznej to obecnie istotny problem, także dla samorządów.
Dlatego zostały przygotowane wzory umów o poprawę efektywności energetycznej dla samorządów i trwa kampania informacyjna w tym zakresie. W ostatnim czasie został rozstrzygnięty program „Rozświetlamy Polskę” w ramach Polskiego Ładu. Na pewno nie zaspokoił on wszystkich potrzeb samorządu terytorialnego, ale w pewnym sensie przyczynił się do swoistej inwentaryzacji i umożliwił kolejne etapy, czyli analizę energetyczną, finansową i prawną.

To będzie kolejna rewolucja podobna do tej kiedy zaczęliśmy wdrażać OZE?
Wspomniałem na początku o realizacji instalacji OZE na budynkach użyteczności publicznej. To będzie bardzo szybko postępujący trend, również ze względu na środki europejskie i strategie unijne w tym zakresie. Pojawią się jednak kolejne wyzwania takie jak systemy zarządzania energią, serwis urządzeń i kogeneracja, czyli skojarzona produkcja energii. W jednym procesie technologicznym – spalania np. gazu lub biogazu – łączy wytwarzanie energii elektrycznej i ciepła. Normy reedukacji dwutlenku węgla i kolejne obostrzenia w tym zakresie, będą motorem napędowym tych inwestycji. Najważniejszym aspektem będzie jednak wysoki koszt energii.

Czy poprawę efektywności energetycznej czeka ten sam los co partnerstwo publiczno-prywatne?
Problemem w rozwoju tego typu projektów może być między innymi brak wcześniejszego wdrożenia oraz realizacji obszernych kampanii informacyjno-szkoleniowych. W przypadku umów EPC myślę, że będzie inaczej. Ministerstwo Klimatu przygotowało odpowiednie wzory umów i wytyczne. Musimy spojrzeć jednak zdecydowanie dalej niż aktualne konkursy i perspektywa unijna. Obok finansowania efektywności energetycznej z dotacji krajowych i europejskich, możemy wdrażać perspektywiczny model samo spłaty w oparciu o umowy EPC. Serdecznie do tego zachęcam wszystkie samorządy. Mniejsze wydatki na energię i ogrzewanie, to więcej środków na inwestycje i rozwój.

Samorządy muszą jednak na bieżąco dostrzegać pojawiające się trendy gospodarczo-ekonomiczne, zmiany w przepisach prawa oraz dostosowywać się do innowacyjnych zmian zachodzących m.in. w zakresie cyfryzacji i unowocześniania wszelkich wykorzystywanych przez nie systemów. Gotowość do tych zmian wynika m.in. z prawidłowego rozwoju i umiejętności zarządzania najważniejszymi instytucjami, z których dany samorząd jest złożony.

***
Paweł Kwietniewski ukończył administrację oraz Master of Business Administration na Akademii Nauk Stosowanych imienia profesora Edwarda Lipińskiego w Kielcach. Doświadczenie zdobywał w Małopolskim Urzędzie Wojewódzkim w Krakowie oraz Świętokrzyskim Urzędzie Wojewódzkim w Kielcach. Obecnie pracuje w przedsiębiorstwie z branży finansowej w segmencie ESG i Efektywności Energetycznej. Zajmuje się aktywnym pozyskiwaniem środków zewnętrznych dla samorządów
i organizacji pozarządowych oraz wsparciem w ich rozwoju.