Jan Żaryn w Kielcach o relacjach państwo – Kościół: - Zawsze był dla komunistów wrogiem

Jak podkreślił profesor Jan Żaryn, komuniści po sfałszowanych wynikach wyborów do Sejmu Ustawodawczego, w drugiej połowie 1947 roku przeszli do ofensywy przeciwko polskim duchownym.

Dążąc do celu, jakim było całkowite zniszczenie Kościoła, komuniści posługiwali się różnymi metodami. Temu miały służyć procesy pokazowe duchownych, rozbudowana sieć agenturalna oraz dokonywanie rozłamów pośród księży. Wielu z nich znalazło się w więzieniach, szczególnie w latach 1948-1955, które stanowiły najtragiczniejszy i najczarniejszy okres w relacjach państwo-Kościół powojennej Polski. Chwilowa i ograniczona „odwilż” 1956 roku nie spowodowała zasadniczych zmian w mentalności komunistów i ich stosunku do duchownych.

Niezwykle ważnym momentem w relacjach państwo-Kościół była milenijna konfrontacja w 1966 roku, przy okazji obchodów 1000. rocznicy chrztu Polski. – Program Wielkiej Nowenny i obchody roku milenijnego, zaproponowane przez prymasa Stefana Wyszyńskiego, poza religijnym charakterem, można rozpatrywać w kontekście socjologicznym. Było to wprzęgnięcie milionów Polaków w życie Kościoła. Stanowiło to majstersztyk w wykonaniu prymasa Polski – mówił historyk.

W 1978 roku komuniści otrzymali kolejny cios, który nadszedł ze Stolicy Apostolskiej. – Władze w Polsce nie miały pomysłu jak zareagować na wybór Polaka na papieża. Debatujący w budynku Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej w końcu wpadli na pomysł, że lepiej się stało, że został wybrany papieżem w Watykanie niż miałby być prymasem w Warszawie. Nie zdawano sobie sprawy, jakie skutki będzie to miało dla walki o suwerenną Polskę – powiedział profesor Żaryn.

Na spotkaniu z historykiem nie zabrakło też wątków lokalnych, dotyczących księdza infułata Józefa Wójcika. Wieloletni proboszcz parafii w Suchedniowie, dzięki działaniom przyczynił się do powrotu na szlak nawiedzenia kopii obrazu Matki Bożej Jasnogórskiej, procesu biskupa Czesława Kaczmarka oraz księdza Leonarda Świderskiego, autora dzienników szkalujących ordynariusza kieleckiej diecezji. Zostały one następnie wykorzystane przez aparat bezpieczeństwa do ataku na polski Kościół katolicki. „Rewelacje” Świderskiego przyczyniły się do skazania kieleckiego biskupa na 12 lat więzienia.

Profesor Jan Żaryn jest historykiem i publicystą. Autorem i współautorem w sumie kilkunastu książek, w tym monografii, redaktorem bądź współredaktorem kilkunastu prac zbiorowych, a także autorem kilkudziesięciu artykułów naukowych oraz kilkuset artykułów popularnonaukowych i publicystycznych, poświęconych przede wszystkim historii Kościoła katolickiego w Polsce po 1945 roku. Redaktor naczelny miesięcznika „W sieci historii”. Od 2015 roku jest senatorem Rzeczypospolitej Polskiej.