Pasażer w brzuchu

Jerzy Błasiak, internista: - Odradzam wrzodowcom przyjmowanie popularnych leków, mleczek i ziół zobojętniających sok żołądkowy. One nie leczą, a tylko zagłuszają objawy choroby, ponadto mogą zobojętniać działanie innych leków zażywanych przez pacjenta, np. kardiologicznych czy neurologicznych.

Na wrzody żołądka i dwunastnicy choruje co dziesiąta dorosła osoba, a zwłaszcza mężczyźni, młodzi i w średnim wieku.

Żołądek przypomina rozciągliwy worek o pojemności około 1,5 litra. Ściana żołądka i dwunastnicy składa się z błony śluzowej, kilku warstw mięśni oraz cienkiej błony zewnętrznej. Błona śluzowa wydziela sok żołądkowy zawierający kwas solny o dużym stężeniu oraz enzym trawiący białko pokarmowe - pepsynę.

Pokarm docierający do żołądka jest mieszany z sokiem żołądkowym, co ułatwia trawienie. Skurcze mięśni żołądka przesuwają go do dwunastnicy. Tutaj następuje dalsze trawienie. W chorobie wrzodowej najpierw powstaje powierzchowne uszkodzenie błony pokrywającej od wewnątrz żołądek. Drobna ranka (nadżerka) powiększa się, sięgając w głąb ściany. Powstaje owrzodzenie. Drażnienie przez wrzód i sok żołądkowy nerwów przebiegających w ścianie powoduje ból.

Bakteria winowajcą

Głównym winowajcą w chorobie wrzodowej jest bakteria Helicobacter pylori. Zakażamy się nią zazwyczaj w dzieciństwie. Bakteria osiedla się w wewnętrznej błonie śluzowej żołądka. Zakażenie powoduje zapalenie błony śluzowej, na początku ostre, potem przechodzące w przewlekłe. W Polsce zakażenie Helicobacter pylori wykrywa się u prawie 80 proc. dorosłych osób, ale tylko u 10 proc. dochodzi do powstania choroby wrzodowej. Szczegółowe mechanizmy są wciąż badane, ale już wiadomo, że ważną rolę odgrywają predyspozycje genetyczne oraz rodzaj szczepu bakterii. Co ciekawe, choroba wrzodowa częściej występuje u osób z grupą krwi 0.

- Jeśli rodzice są zakażeni, nie zachowując właściwej higieny, mogą przekazać bakterię dziecku. Choroba wrzodowa u dzieci wcale nie jest rzadkością - przestrzega dr Zdzisław Domagała, specjalista chorób dziecięcych i gastroenterologii. - U dzieci w wieku przedszkolnym przebiega właściwie bez bólu, nawet krwawienie z wrzodów żołądka może nie wywoływać żadnych dolegliwości poza krwistymi wymiotami i smolistymi stolcami. U dzieci starszych dolegliwości przypominają te, które mają dorośli: bóle brzucha, nudności, wymioty, utrata apetytu, chudnięcie, krew w wymiocinach i kale.

Leki, tytoń, ale nie jedzenie

Przyczyną powstawania wrzodów żołądka i dwunastnicy są też powszechnie stosowane i nadużywane niesterydowe leki przeciwzapalne, między innymi: kwas acetylosalicylowy, ibuprofen, naproksen, piroksykam, diklofenak. Czynnikiem ryzyka jest palenie tytoniu.

- Nie wykazano natomiast związku pomiędzy tym co jemy, a chorobą wrzodową - uspokaja dr Jerzy Błasiak, specjalista chorób wewnętrznych zajmujący się chorobą wrzodową. - Pokarm może drażnić, ale nie powoduje choroby. Chorzy, którzy zostali wyleczeni, mogą jeść wszystko, a dolegliwości biorą się z nietolerancji pewnych pokarmów.

Dr Błasiak podkreśla, że pacjenci często sami sobie szkodzą wykonując na własną rękę test na obecność przeciwciał Helicobacter pylori we krwi i poddając się co kilka miesięcy kuracji antybiotykami. - Zwykle wystarczy jedna pełna kuracja, a przeciwciała mogą się utrzymywać we krwi nawet dwa lata. Nie ma sensu co pół roku poddawać się testom i brać antybiotyki, bo organizm będzie coraz słabszy - tłumaczy. - Jeśli chcemy mieć pewność, że zostaliśmy wyleczeni, trzeba poddać się gastroskopii z pobraniem wycinków do badania.

Natychmiast do szpitala!

Przy powstawaniu owrzodzenia lub jego powiększaniu się może dojść do uszkodzenia naczyń krwionośnych przebiegających w ścianie żołądka lub dwunastnicy. Niebezpiecznym dla życia powikłaniem choroby wrzodowej jest przedziurawienie wrzodu, co oznacza przedziurawienie ściany żołądka lub dwunastnicy przez pogłębiające się owrzodzenie.

Natychmiast trzeba wezwać pogotowie, jeśli:

- chory ma krwiste lub fusowate (przypominające fusy kawy) wymioty oraz krwiste lub smoliste (czarne) stolce

- odczuwa silny, gwałtowny ból w nadbrzuszu, przypominający pchnięcie nożem

- przyspiesza się czynność serca i zmniejsza ciśnienie tętnicze krwi

- chory gwałtownie zasłabnie

- skóra staje się blada, a rysy twarzy zaostrzają się

- brzuch jest silnie bolesny przy ucisku.

Tak przenosisz bakterie

Czego nie należy robić, żeby nie narażać dziecka na zakażenie bakterią Helicobacter pylori:

1.Nie oblizuj smoczka, butelki, kubeczka z dziubkiem, którego używa dziecko, bo razem ze śliną przekażesz mu bakterie. Jeśli się zabrudził, opłucz ciepłą wodą.

2.Nie próbuj jedzenia tą samą łyżeczką, którą karmisz dziecko. Możesz zakazić je nie tylko Helicobacter pylori, ale również bakteriami powodującymi próchnicę.

3.Nie pozwalaj, żeby dwoje dzieci piło z tego samego kubeczka, butelki. Bakterie osadzające się na brzegach kubeczka spłyną ze śliną do napoju.

4.Nie pozwalaj, żeby dwoje dzieci gryzło tę samą kanapkę, jadło z tego samego talerza. Wiele chorób bakteryjnych i wirusowych przenosi się przez "daj gryza".