Wszystko o wyroku zaocznym - wyjaśnia Halina Furman z Kancelarii Prawnej LEXUS

Przede wszystkim należy odróżnić wyrok wydany po rozprawie przeprowadzonej pod nieobecność oskarżonego, lecz z udziałem jego obrońcy, od wyroku zaocznego, wydanego po rozprawie przeprowadzonej pod nieobecność oskarżonego i bez udziału obrońcy. To dwie różne sytuacje procesowe, a ich odróżnienie ma znaczenie dla sposobu ewentualnego zaskarżenia wyroku.

W pierwszym przypadku możliwa jest tylko apelacja, w drugim natomiast sprzeciw lub apelacja.

Wyrok zaoczny może być wydany tylko w postępowaniu uproszczonym. Sąd rozpoznaje w trybie uproszczonym te sprawy, w których było prowadzone dochodzenie. Dochodzenie jest uproszczoną formą prowadzenia postępowania przygotowawczego (przedsądowego) w sprawie karnej. Można powiedzieć, że jest ono prowadzone w drobniejszych sprawach, należących do właściwości sądu rejonowego, ale mówią o tym stanowią przepisy kodeksu postępowania karnego.

KIEDY SĄD WYDA WYROK ZAOCZNY?

Wyrok zaoczny można wydać, jeśli oskarżony mimo prawidłowych wezwań nie stawi się na rozprawę, a sąd ma jego wcześniejsze wyjaśnienia, które zostaną odczytane na rozprawie.

Wyrok nie jest zaoczny, jeżeli w rozprawie uczestniczy obrońca albo gdy oskarżony po złożeniu wyjaśnień w czasie trwania rozprawy bez pozwolenia wyjdzie z sali rozpraw. Sąd nie może przeprowadzić rozprawy, jeżeli oskarżony usprawiedliwi swoją nieobecność i wniesie o odroczenie rozprawy.

Wyrokiem zaocznym można orzec karę i środki karne: pozbawienie praw publicznych, zakaz zajmowania określonego stanowiska, zakaz wykonywania określonego zawodu lub prowadzenia określonej działalności gospodarczej, zakaz prowadzenia pojazdów, obowiązek naprawienia szkody, nawiązkę, świadczenie pieniężne oraz podanie wyroku do publicznej wiadomości.

Tytułem środka zabezpieczającego można orzec jedynie przepadek przedmiotów.

Należy podkreślić, że treścią wyroku zaocznego może być każde rozstrzygnięcie, a więc wyrokiem zaocznym można również uniewinnić oskarżonego lub umorzyć postępowanie.

SPRZECIW

Doręczenie oskarżonemu wyroku zaocznego następuje z urzędu, co oznacza, że sąd prześle wyrok bez wniosku oskarżonego. W terminie siedmiu dni od doręczenia wyroku oskarżony może wnieść sprzeciw. Jego treścią nie mogą być kwestie merytoryczne, a jedynie usprawiedliwienie nieobecności na rozprawie. Sprzeciw zmierza bowiem do ponownego przeprowadzenia sprawy od początku. Oskarżony musi udowodnić w sprzeciwie, że nie stawił się z przyczyn od niego niezależnych lub trudnych do usunięcia. Razem ze sprzeciwem oskarżony może połączyć wniosek o uzasadnienie wyroku na wypadek nieprzyjęcia lub nieuwzględnienia sprzeciwu.

Nieprzyjęcie sprzeciwu następuje wtedy, gdy został wniesiony po terminie lub przez osobę do tego nieuprawnioną. Na zarządzenie odmawiające przyjęcia sprzeciwu służy zażalenie.

Sąd może nie uwzględnić sprzeciwu, gdy uzna nieobecność oskarżonego na rozprawie za nieusprawiedliwioną, co przyjmuje formę postanowienia sądu. Na postanowienie to służy zażalenie.

Uwzględnienie sprzeciwu nie podlega zaskarżeniu i powoduje, że sprawa zostanie rozpoznana ponownie w innym składzie sędziowskim. Wyrok zaoczny straci jednak moc dopiero wtedy, gdy oskarżony lub jego obrońca stawi się na rozprawę wyznaczoną po uwzględnieniu sprzeciwu.

W przypadku niewniesienia sprzeciwu, a także nieuwzględnienia sprzeciwu, można wnieść apelację, w terminie 14 dni od doręczenia uzasadnienia wyroku. W apelacji oskarżony może zawrzeć zarzuty merytoryczne wobec wyroku zaocznego.

Jednoczesne złożenie przez oskarżonego sprzeciwu i apelacji w terminie siedmiu dni od doręczenia wyroku zaocznego jest skuteczne i wywołują określone czynności procesowe: badanie formalne sprzeciwu, jego rozpoznanie, a w razie jego nieuwzględnienia - sporządzenie uzasadnienia wyroku i nadanie biegu apelacji. Wcześniej jednak, po doręczeniu uzasadnienia wyroku, oskarżony może uzupełnić wniesioną apelację w terminie 14 dni od doręczenia mu uzasadnienia wyroku.