Znów spróbują sklonować słynny dąb Bartek

Dąb Bartek

Dąb Bartek

To jedno z najokazalszych drzew w Polsce. Wcześniej szacowano jego wiek na ponad tysiąc lat. Najnowsze badania wskazują, że ma ich około 700. Rośni na świętokrzyskiej ziemi, na terenie Nadleśnictwa Zagnańsk. Od lat 50 - tych ubiegłego wieku jest pomnikiem przyrody. Ma 28,5 metra wysokości, obwód pnia na wysokości 1,30 m wynosi 9,85 m, a przy ziemi 13,4 m. Rozpiętość korony to 20 x 40 m, miąższość całego drzewa wynosi 72 m³.

W ubiegłym tygodniu w Zagnańsku koło Kielc pracowała ekipa specjalistycznej firmy, która na zlecenie Instytutu Dendrologii Polskiej Akademii Nauk w Kórniku pobierała pędy potężnego dębu. Akademia we współpracy z Lasami Państwowymi prowadzi program zachowania puli genowej pomnikowych drzew.

Prowadzone są badania mające na celu rozmnożenie najstarszych dębów w Polsce, z wykorzystaniem kultur in vitro. W kwietniu ubiegłego roku z dębu Bartek pobrano dziesięć pędów. Jak zapewniali leśnicy, ten zabieg nie będzie mieć negatywnego wpływu na zdrowie drzewa. Rozmnażanie ma się odbyć metodą klonowania, w drugim etapie przedsięwzięcia mają zostać pobrane pąki kątowe, które naukowcy będą przechowywać w temperaturze -196 stopni Celsjusza. To pozwala na wieloletnie ich przechowywanie. Doktor Paweł Chmielarz z Instytutu Dendrologii Polskiej Akademii Nauk, nie ukrywał, że rozmnożenie Bartka nie będzie łatwe, ponieważ dynamika wzrostu materiału ze starych drzew jest obniżona. Jak informuje Tomasz Kuszewski, nadleśniczy Nadleśnictwa Zagnański, pierwsza próba się nie powiodła.

Jak rozmnożyć drzewo?

Jak rozmnożyć drzewo?

Pobrane pędy dębu Bartka stanowią materiał wyjściowy do wyhodowania pędów zielnych w kulturach in-vitro. Te, jeśli się uda, zostaną ukorzenione. W drugim etapie z pędów zostaną pobrane pąki kątowe, dla ich zachowania zostanie zastosowana metoda kriokonserwacji, czyli przechowywania w bardzo niskiej temperaturze (- 196 °C). W niej zatrzymuje się aktywność biologiczna i zahamowaniu ulegają procesy biochemiczne. To pozwala na długie przechowywanie części roślin.

Dlatego podjęto kolejną. Specjaliści wspięli się na dąb i z dziesięciu dużych gałęzi obcięli potrzebne pędy. Operacja zakończyła się sukcesem. Czas pokaże, czy tym razem uda się wyhodować potomków świętokrzyskiego Bartka. Nowoczesne metody mogą być jedyną szansą na zachowanie cennych genów tego okazu. Dąb z Zagnańska w dużej części jest obumarły, trzy lata temu miał zaledwie kilkanaście żołędzi. Od wielu lat podejmowane są próby uratowania drzewa, jego konary przed obłamaniem chroni system podpór. Najnowsza koncepcja to budowa stalowego łuku, pod którym Bartek byłby "podwieszony".

W ramach projektu Lasów Państwowych i Polskiej Akademii Nauk pobrano pędy z kilku najstarszych dębów w Polsce, między innymi Chrobrego, dębów Bąkowskich, oraz Rogalińskich.